مقدمه
لطف یک هوشبر در حق بیمار موقعی آشکار می‌شود که ما در حالت بیداری سوزنی به دستمان فرو می‌رود رشته هوشبری هدفش تربیت افرادی است که به عنوان دستیار یک متخصص بیهوشی در طول دوره این رشته حداقل 2 سال است و دروس این رشته به صورت نظری عملی و کارآموزی در بیمارستان‌ها عرضه می‌شود.بخش هوشبری اتاق عمل مشغول کار شوند در حال حاضر امکان ادامه تحصیل طی ضوابطی در دوره کارشناسی ناپیوسته پرستاری فراهم می‌باشد.
فصل اول:
1- نام و تعريف رشته:
رشته كارشناسي ناپيوسته هوشبري (Bachelor of Sciences in Anesthesia) شاخه‌اي از علوم پزشكي (پيراپزشكي) است كه دانشجويان طي دورة آموزشي با اصول جديد، روشها، تجهيزات و وسايل بيهوشي به ويژه هوشبري در جراحي‌هاي تخصصي و فوق‌تخصصي مثل قلب، عروق بزرگ، توراكس، مغز و اعصاب، پيوند اعضاء و غيره آشنا شده، مراقبت از بيماران در مراحل مختلف بيهوشي را فرا مي‌گيرند.
دانش آموختگان اين رشته در مراكز آموزشي و درماني به منظور كمك به متخصصين بيهوشي در امر بيهوش ساختن، نگهداري و هوش آوري بيماران، مراقبت از بيماران بستري در واحد مراقبتهاي پس از بيهوشي Post Anesthesia Care Unit (PACU) يا اتاق ريكاوري، سرويس كنترل درد حاد Acute Pain Management Service (APMS) و در فوريتهاي پزشكي (بحراني) تحت نظارت مستقيم پزشك متخصص بيهوشي ايفاي نقش مي‌نمايند.
2- تاريخچه رشته:
در كشور ايران تاكنون رشته‌اي مشابه رشته كارشناسي هوشبري وجود نداشته است، ولي در ساير كشورها، دورههاي تحصيلي مرتبط با رشته فوق با برنامه‌هاي آموزشي متفاوت به لحاظ محتوي و طول دوره، ارائه مي‌گردند. در ايالات متحده آمريكا و انگلستان دورة آموزشي كارشناي هوشبري با عناويني مانند Nurse Anesthesia و Bachelor of Nurse Anesthesia Science in Anesthesia وجود دارند.
باتوجه به پيشرفتهاي دانش بيهوشي و توسعه تجهيزات و فن‌آوري و به منظور ارائه خدمات مراقبتي مطلوب و اثر بخش، استفاده از دانش آموختگان رشته فوق بويژه در اتاقهاي عمل جراحي تخصصي، فوق تخصصي، واحد مراقبتهاي پس از بيهوشي (PACU) و سرويس درد حاد و مركز فوريتهاي اورژانس ضروري به نظر مي‌رسد.
3- ارزشها و باورها (Values) (فلسفه برنامه):
فلسفه وجودي رشته، پيشرفتهاي علمي، توسعه تجهيزات، وسايل و فناوري مربوط به رشته بيهوشي و ضرورت توانمندسازي دانش آموختگان دوره كارداني هوشبري به منظور ارائه خدمات مراقبتي مطلوب از بيماران در مراحل مختلف بيهوشي به ويژه واحد مراقبتهاي پس از بيهوشي (PACU) ، سرويس درد حاد و اعمال جراحي تخصصي و فوق تخصصي و همچنين نگهداري مناسب دستگاهها، تجهيزات، وسايل و داروهاي مرتبط با بخش بيهوشي مي‌باشد.
باتوجه به ارزشهاي حاكم بر جامعه، اخلاق و اعتقاد اجزاء لاينفك آموزش در رشته هوشبري مي‌باشد در همين راستا دانشجويان و دانش آموختگان براي حفظ حقوق بيماران صرف نظر از سن، جنس، رنگ، نژاد، فرهنگ و مذهب آنها، ارزش قائلند و با عنايت به كرامت انسانها، به سلامتي جسمي، روحي و اجتماعي بيمار اهميت مي‌دهند.
دانشجويان و دانش آموختگان با تأكيد بر عدالت اجتماعي و برابري انسانها، با بيماران ارتباط مناسبي برقرار كرده و با در نظر گرفتن خواسته آنها و تلاش در جهت حفظ و ارتقاء سلامتي بيمار و رساندن كمترين آسيب جسماني و عوارض داروئي براي وي براساس وظايف تعيين شده در ارائه خدمات درماني مطلوب كمك مي‌نمايند.
4- رسالت برنامه آموزشي در تربيت نيروي انساني :(Mission)
رسالت رشته عبارت است از تربيت دانش آموختگاني كه بتوانند در ابعاد مراقبتي و درماني به منظور كمك به متخصصين بيهوشي و تحت نظارت و مسئوليت مستقيم آنان در امر بيهوش ساختن، نگهداري و هوش آوري بيماران، مراقبت از بيماران در بخش مراقبتهاي پس از بيهوشي (PACU)، سرويس كنترل درد حاد (APMS) و فوريتهاي پزشكي (بحراني) در سطح كشور انجام وظيفه نمايند.
با تربيت اين نيروها مراقبت مطلوب و اثر بخش از بيماران در مراحل قبل، حين و بعد از بيهوشي در بيماران تحت بيهوشي عمومي و بي‌حسي ناحيه‌اي بخصوص در جراحي‌هاي قلب، توراكس، عروق بزرگ، مغز و اعصاب، پيوند اعضاء و غيره، كنترل و پيشگيري از انتقال عفونتهاي بيمارستاني، ايجاد شرايطي مناسب روحي براي بيماران، مراقبت مطلوب از بيماران بستري در واحد مراقبتهاي پس از بيهوشي (PACU) و سرويس كنترل درد حاد (APMS)، حضور مؤثر در تيم احياي قلبي، ريوي و مغزي، پايش مداوم سيستم‌هاي مختلف بدن بيمار و نگهداري مناسب دستگاهها، تجهيزات، وسايل و داروهاي بخش بيهوشي مقدور خواهد بود.
5- چشم انداز برنامه آموزشي در تربيت نيروي انساني :(Vision)
باتوجه به توسعه و گسترش دامنة علوم مربوط به بيهوشي، رشته كارشناسي هوشبري با تأكيد بر يادگيري فعالانه، نوآوري، كسب اطلاعات و مهارتهاي باليني جديد و مراقبت از بيماران به مطلوب‌ترين شكل ممكن به يكي از رشته‌هاي مطرح در جوامع علمي داخلي و خارجي تبديل خواهد شد.
6- اهداف كلي رشته :(Aims)
- تربيت فراگيراني كه تحت نظارت متخصصين بيهوشي بتوانند در امر بيهوش ساختن، نگهداري و هوش‌آوري بيماران، به ويژه در اعمال جراحي تخصصي و فوق تخصصي متخصصي بيهوشي را ياري دهند.
- تربيت فراگيراني كه تحت نظارت متخصصين بيهوشي بتوانند در مراقبت مطلوب از بيماران بستري در واحد مراقبتهاي پس از بيهوشي (PACU) مشاركت نمايند.
- تربيت فراگيراني كه تحت نظارت متخصصين بيهوشي بتوانند در مراقبت مطلوب از بيماران سرويس كنترل درد حاد (APMS) مشاركت نمايند.
- تربيت فراگيراني كه بتوانند نگهداري مناسب از دستگاهها، تجهيزات، وسايل و داروهاي مرتبط با بخش بيهوشي، PACU و سرويس درد حاد را آموخته و در عمل به كار گيرند.
- تربيت فراگيراني كه بتوانند نكات ايمني اتاق عمل و بيهوشي را آموخته و در عمل بكار گيرند.
هدف نهايي برنامه، توانمندسازي دانش آموختگان مقطع كارداني هوشبري در جهت خدمت‌رساني مطلوب به بيماران مي‌باشد.
7- نقش دانش آموختگان در برنامه آموزشي :(Role definition)
نقش دانش آموختگان اين رشته شامل نقش‌هاي مراقبتي و ارتباطي مي‌باشد.
8- وظايف حرفه‌اي دانش آموختگان :(Task Analysis)
نقش مراقبتي:
الف) شناخت وضعيت عمومي بيمار و اقدامات مراقبتي قبل از بيهوشي:
- آگاهي از پرونده، وضعيت و سوابق پزشكي بيمار.
- در آزمايش دستگاهها، تجهيزات مربوط به بيهوشي و آماده كردن لوازم، وسايل و داروهاي موردنياز و اطمينان يافتن از كارايي آنها با متخصص بيهوشي همكاري نمايد.
- در برقراري راه وريدي محيطي مطمئن و مناسب با پزشك مربوطه همكاري نمايد.
- در اتصال دستگاههاي مختلف پايش به بيمار با پزشك مربوطه همكاري نمايد.
- در كنترل و ثبت علائم حياتي بيمار با پزشك مربوطه همكاري نمايد.
- در قرار دادن بيمار در وضعيت‌هاي مناسب (Position)، بدون خطر و متناسب با نوع عمل جراحي با متخصصي بيهوشي همكاري نمايد.
ب) مراقبت از بيمار در خلال بيهوشي
- در پايش مداوم علائم حياتي و سيستم‌هاي بدن بيمار و گزارش موارد غيرطبيعي به متخصص بيهوشي مشاركت نمايد.
- در كنترل و ثبت ميزان جذب و دفع مايعات به متخصص بيهوشي كمك نمايد.
- در كنترل و پيشگيري از انتقال و انتشار عفونت‌ها حين جراحي و بيهوشي مشاركت نمايد.
- در محافظت بيمار از نظر بروز عوارض احتمالي مشاركت نمايد.
- در پيشگيري از آسيب‌هاي احتمالي به اعضاء بدن (خراش قرنيه، سوختگي با وسايل برقي، فشار وارده به اعصاب محيطي و...) به متخصص بيهوشي كمك نمايد.
- در برقراري راه هوايي مناسب توسط وسايل و لوله‌هاي گوناگون موجود برحسب نياز به متخصص بيهوشي كمك نمايد.
- در ارزيابي عملكرد دستگاهها و تجهيزات مربوطه با نظر متخصص بيهوشي مشاركت نمايد.
- در ثبت و نگهداري برگه‌هاي مربوط به هوشبري با نظر متخصص بيهوشي كمك نمايد.
- به نكات ايمني بخش بيهوشي و اتاق عمل با نظر متخصص بيهوشي كنترل و توجه داشته باشد.
ج) مراقبت از بيماران پس از بيهوشي
- كمك به متخصص بيهوشي در هوش آوري بيماران
- كمك در انتقال بيمار به PACU
- استقرار در PACU و ارائه خدمات مراقبتي به بيماران بستري در آن
- كنترل و ثبت علائم حياتي و پايش سيستم‌هاي مختلف بدن بيمار تا هوشياري كامل و گزارش و ثبت موارد غير طبيعي
- كنترل علائم هيپوكسي و گزارش موارد غيرطبيعي به متخصص بيهوشي
- استفاده مؤثر از انواع وسايل اكسيژن درماني، رطوبت‌سازها و... طبق دستور متخصص بيهوشي
- مشاركت در انجام روشهاي ايزولاسيون و كنترل عفونت
- ثبت و بايگاني گزارشات مربوط به بيماران و هزينه‌هاي درماني
- مشاركت در تهيه، آماده سازي و نگهداري دستگاهها، تجهيزات، وسايل و ساير امكانات موردنياز PACU
- رعايت نكات ايمني مربوط به PACU
- مشاركت در اقدامات مربوط به ترخيص بيمار از PACU تحت نظر متخصص بيهوشي
د) نقش مراقبتي در سرويس درد حاد:
- در پذيرش و آماده سازي بيمار جهت اقدامات درماني تحت نظر متخصص بيهوشي مشاركت نمايد.
- در آماده سازي و نگهداري وسايل، تجهيزات و داروها در سرويس درد حاد مشاركت نمايد.
- در انجام روش هاي كنترل درد حاد به متخصص بيهوشي كمك نمايد.
- آشنايي با عوارض كنترل سرويس درد حاد و اطلاع به متخصص بيهوشي جهت درمان.
- در ترخيص بيمار از سرويس درد حاد تحت نظارت متخصص بيهوشي همكاري نمايد.
همچنين دانش آموختگان كارشناسي هوشبري به عنوان عضو تيم احيا (CPCR) و تحت نظر متخصص بيهوشي در زمينه برقراري و اداره راه هوايي و ساير وظايف محوله ايفاي نقش مي‌نمايند.
نقش ارتباطي:
- ارتباط با متخصصين بيهوشي، اعضاء تيم جراحي، كاركنان اتاق عمل، دانشجويان و...
- ارتباط با واحدهاي مرتبط با اتاق عمل مثل آزمايشگاه، بانك خون، راديولوژي، مهندسي پزشكي و...
- ارتباط با واحد پرستاري و سيستم اداري بيمارستان
9- استراتژي‌هاي اجراي برنامه آموزشي:
استراتژي كلي آموزش، تلفيقي از استاد محوري (Teacher Centered) و شاگرد محوري (Student Centered) برحسب نوع كلاس و تعداد دانشجويان با ويژگي‌هاي زير مي‌باشد:
- ادغام (Integration) دروس تئوري و عملي و بهبود سطح مهارتهاي دانشجويان در جهت پيشگيري و ارتقاي سلامت براساس ارزشهاي مورد انتظار جامعه.
- تداوم فعاليت دانشجويان براي اجراي سمينار، پروژه و كنفرانس هاي مرتبط با رشته.
- تقويت و توسعه سيستم اطلاع رساني و ارتباط با مراكز علمي در سطح دنيا.
- كمك به تأمين حقوق بيماران و حفظ و ارتقاء سلامت آنان در حد مطلوب.
- كاربردي كردن رشته هوشبري در زمينه‌هاي تحقيقاتي، تداوم آموزشها، پروژه‌ها و...
- ايجاد زمينه رقابت‌هاي علمي براي دانش آموختگان رشته هوشبري.
- ايجاد زمينه انگيزشي براي دانش آموختگان رشته كارداني هوشبري.
10- شرايط و نحوه پذيرش دانشجو:
- پذيرش دانشجو از طريق آزمون سراسري (آزمون كارشناسي ناپيوسته) و بصورت متمركز خواهد بود.
- داوطلبان بايد داراي مدرك تحصيلي كارداني هوشبري باشند.
- داوطلبان بايستي از سلامت كامل جسمي و روحي برخوردار باشند.
مواد امتحاني دروس پايه و تخصصي و ضرايب هركدام:
اصول و روشهاي بيهوشي ضريب 3
اصول مراقبتهاي ويژه ضريب 2
فارماكولوژي (پايه و اختصاصي) ضريب 2
بيماري شناسي ضريب 1
فيزيولوژي ضريب 1
تشريح ضريب 1
11- رشته‌هاي مشابه در داخل كشور:
وجود ندارد.
12- رشته‌هاي مشابه در خارج از كشور:
رشتة مشابه كارشناسي هوشبري با عناويني مانند Nurse Anesthesia و Bachelor of Science in Anesthesia در بسياري از دانشگاههاي معتبر دنيا ارائه مي‌گردد.
13- شرايط موردنياز براي راه اندازي رشته:
طبق ضوابط شوراي نظارت، ارزيابي و گسترش دانشگاههاي علوم پزشكي كشور مي‌باشد.
14- شرايط ديگر (مانند بورسيه):
وجود ندارد.
فصل دوم: مشخصات دوره
نام دوره: كارشناسي ناپيوسته هوشبري
طول دوره: طول دوره و نظام آموزشي آن مطابق آئين نامه آموزشي دورههاي كارداني، كارشناسي پيوسته و كارشناسي ناپيوسته مصوب شوراي عالي برنامه ريزي علوم پزشكي مي‌باشد.
نام درس و تعداد واحدهاي درسي: تعداد كل واحدهاي درسي اين دوره 65 واحد به شرح ذيل مي‌باشد:
- دروس عمومي واحد
- دروس پايه 8 واحد
- دروس اختصاصي و كارآموزي 26 واحد
- كارآموزي در عرصه 12 واحد
- مجموع 65 واحد
الف - جدول دروس عمومي دوره كارشناسي ناپيوسته رشته هوشبري
|
كد درس |
نام درس |
تعداد واحد |
ساعت |
دروس پيش نياز |
|
نظري |
عملي |
جمع |
|
01 |
يكي از دروس مباني نظري اسلام* |
2 |
34 |
- |
34 |
- |
|
02 |
يكي از دروس انقلاب اسلامي* |
2 |
34 |
- |
34 |
- |
|
03 |
يكي از دروس تاريخ و تمدن اسلامي* |
2 |
34 |
- |
34 |
- |
|
04 |
يكي از دروس آشنايي با منابع اسلامي* |
2 |
34 |
- |
34 |
- |
|
05 |
تربيت بدني (2) |
1 |
- |
34 |
34 |
- |
|
|
جمعيت و تنظيم خانواده ** |
2 |
34 |
- |
34 |
- |
|
جمع |
11 |
|
|
|
|
|
گرايش |
كد درس |
نام درس |
تعداد واحد |
ساعت |
دروس پيش نياز |
|
نظري |
عملي |
جمع |
|
1- مباني نظري اسلام |
011
012
013
014 |
انديشه اسلامي 1 (مبداء و معاد)
انديشه اسلامي 2 (نبوت و امامت)
انسان در اسلام
حقوق اجتماعي و سياسي در اسلام |
2
2
2
2 |
34
34
34
34 |
|
34
34
34
34 |
011 |
|
3- انقلاب اسلامي |
031
032
033 |
انقلاب اسلامي ايران
آشنايي با قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران
انديشه سياسي امام خميني (ره) |
2
2
2 |
34
34
34 |
|
34
34
34 |
|
|
4- تاريخ و تمدن اسلامي |
041
042
043 |
تاريخ فرهنگ و تمدن اسلامي
تاريخ تحليلي صدر اسلام
تاريخ امامت |
2
2
2 |
34
34
34 |
|
34
34
34 |
|
|
4- آشنايي با منابع اسلامي |
051
052 |
تفسير موضوعي قرآن
تفسير موضوعي نهج البلاغه |
2
2 |
34
34 |
|
34
34 |
|
** توضيح: درصورتيكه دانشجو در دوره كارداني درس جمعيت و تنظيم خانواده را نگذرانده باشد ملزم به اخذ 2 واحد اين درس در دوره كارشناسي ناپيوسته اضافه بر سقف واحدهاي دوره مي‌باشد.
جدول دروس پايه، اختصاصي و كارآموزي دوره كارشناسي ناپيوسته هوشبري
|
كد درس |
نام درس |
واحد |
ساعت |
پيش نياز |
|
نظري |
عملي |
كارآموزي |
جمع |
|
06 |
آمار زيستي و روش تحقيق |
3 |
51 |
- |
- |
51 |
- |
|
07 |
كاربرد رايانه |
2 |
17 |
34 |
- |
51 |
- |
|
08 |
روانشناسي |
2 |
34 |
- |
- |
34 |
- |
|
09 |
آناتومي |
2 |
26 |
17 |
- |
- |
- |
|
10 |
فيزيولوژي |
2 |
34 |
- |
- |
34 |
- |
|
11 |
فيزيوپاتولوژي |
4 |
68 |
- |
- |
68 |
(09 و 10) |
|
12 |
زبان تخصصي |
3 |
51 |
- |
- |
51 |
- |
|
13 |
داروشناسي اختصاصي |
3 |
51 |
- |
- |
51 |
10 |
|
14 |
خون شناسي و انتقال خون |
1 |
17 |
- |
- |
17 |
10 |
|
15 |
تكنيك هاي بيهوشي و ادارة درد |
3 |
51 |
- |
- |
51 |
- |
|
16 |
روش بيهوشي در جراحي‌هاي اختصاصي* |
4 |
68 |
- |
- |
68 |
15 |
|
17 |
مراقبت هاي ويژه |
2 |
34 |
- |
- |
34 |
11 |
|
18 |
فوريتهاي پزشكي |
2 |
26 |
17 |
- |
43 |
- |
|
19 |
مراقبتهاي پس از بيهوشي |
2 |
34 |
- |
- |
34 |
15 |
|
20 |
مديريت در بيهوشي |
1 |
17 |
- |
- |
17 |
- |
|
21 |
كارآموزي (1) |
4 |
- |
- |
204 |
204 |
15 |
|
22 |
كارآموزي (2) |
4 |
- |
- |
204 |
204 |
21 |
|
جمع |
44 |
579 |
68 |
408 |
1055 |
- |
توضيحات:
* : نظر به لزوم آموزش باليني در درس روش بيهوشي در جراحي هاي اختصاصي، دانشجو بايستي همراه اين درس، واحد كارآموزي (1) را در بيمارستانهاي آموزشي زير نظر اعضاء هيئت علمي بگذراند.
- دروس نظري 4 واحدي الزاماً بايستي در دو جلسه دو ساعته در هفته تدريس شوند.
جدول درس كارآموزي در عرصه دوره كارشناسي ناپيوسته هوشبري
|
كد درس |
نام درس |
واحد |
ساعت |
پيش نياز |
|
نظري |
عملي |
كارآموزي |
جمع |
|
23 |
كارآموزي در عرصه |
12 |
- |
- |
612 |
612 |
- |
|
جمع |
12 |
- |
- |
612 |
612 |
- |
توضيحات:
به منظور ارتقاء كيفي در آموزش نيروي انساني پزشكي و كسب مهارتهاي لازم براي انجام خدمات موردنياز جامعه و جامعه نگر نمودن برنامه‌هاي آموزشي، برگزاري كارآموزي در عرصه در ترم آخر الزامي است كه منحصراً در بخش‌هاي آموزشي با حضور اعضاء هيئت علمي صورت مي‌گيرد.
چرخش‌هاي كارآموزي در عرصه به شرح زير مي‌باشد:
- كارآموزي در عرصه بيهوشي و سرويس درد (306 ساعت)
- كارآموزي در عرصه مراقبتهاي پس از بيهوشي (PACU) (153 ساعت)
- كارآموزي در عرصه واحد مراقبتهاي ويژه (ICU) (102 ساعت)
- كارآموزي در عرصه بخش اورژانس (51 ساعت)
بیوگرافی دکتر میلر